Tuesday, October 23, 2007

MY BRIL WAARDEUR EK DIE GOEIE NUUS EN WEERLOSE GEMEENSKAPPE SIEN: ‘N PSIGODINAMIESE PERSPEKTIEF II.

Ds Francois Smit is Direkteur Ontwikkeling van PEN. Hy is ook 'n tentmaker-predikant van NG Gemeente Pretoria.


Die wonder van moderne tegnologie het ons die wonderlikste goed gebring. Ek kan nou iewers in die karoo op ‘n rots op ‘n heweltjie sit en met my selfoon bankbesigheid doen. Ek kan ook weer maande later my pad terugvind na daardie selfde heweltjie en daardie selfde rots deur ‘n ander stukkie tegnologie te gebruik, nl ‘n GPS, of te wel ‘n Global Positioning System. Hierdie wonder van moderne tegnologie stel ‘n mens in staat om van punt A na punt B te kom deur die gebruik van koördinate wat deur verskeie sateliete in die ruimte aan ons verskaf word. Die nuutste stelsels maak dit veral gemaklik en plaas ‘n mens (of mototvoertuig) se koördinate op ‘n gedetaileerde kaart van die omgewing. Die kaart word van tyd tot tyd opgedatteer deur die vervaardigers. Motoriste kan ook die kaart help opdatteer deur na die webwerf te gaan en sekere kritiese punte soos spoedlokvalle en padverbouings aan te dui wat dan weer beskikbaar is vir ander gebruikers nadat hulle hulle kaart opgedatteer het.

Die mens het ‘n soortgelyke sisteem mbt sosiale verbande. Vir die doel van die oefening wil ek dit die Spatial & Social Positioning System of SSPS noem. Hierdie ruimtelike en sosiale Posisioneringstelsel is ‘n baie belangrike element in ons denke oor bediening aan gemarginaliseerde indiwidue en gemeenskappe. So belangrik, myns insiens, dat ons die impak daarvan heeltemaal onderskat in ons teologisering rondom hierdie onderwerp. Gevolglik sou ek tyd wou spandeer in ‘n ekspolrering van hierdie SSPS om te probeer vastel hoe dit in die denke van ‘n mens ontstaan; die subtiele invloed wat dit uitoefen in ons daaglikse ruimtelike en sosiale skakeling met die wêreld buite ons eie liggame; asook die dinamiese proses om hierdie stelsel en elemente binne die stelsel te verander om ‘n beter ruimtelike en sosiale kaart vir ons lewe en bediening te verseker.

RUIMTELIKE EN SOSIALE KAARTERING
Die proses van ruimtelike en sosiale kaartering begin reeds voor geboorte. Inisiëel is dit bloot die persepsie van stimuli: ‘n klank, ‘n ongemaklike drukking, die “proe” van ‘n kluin duimpie; die speel van kleure soos wat pa ‘n flitslig oor ma se maag laat skyn. Die ruimtelike en sosiale kaart word inisiëel geskep op ‘n breë en ongenuanseerde wyse. Eers later, as die duimpie weer in die mondjie ontdek word en ‘n dag of drie later weer ‘n keer, word dit as ‘n bekende stukkie in die ruimtelike kaart verstaan. Heel moontlik is die eerste diskriminerende kategoriale onderskeid wat onder stimuli gemaak word dié tussen aangenaam en onaangenaam. Die duimpie in die mond word aangenaam geoordeel omdat gaandeweg bekend word en in die suig daarvan ervaar die baba ‘n mate van berusting. Klanke word ook onderskei as aangenaam of onaangenaam. Net so kan die strelende (of harde kwetsende) klank van ‘n ma se stem kan aangenaam (of onaangenaam) ervaar word en die drukking iewers hier naby kan as onaangenaam ervaar word. Gaandeweg word ‘n klein lysie van aangenaamhede en onaangenaamhede ontwikkel en soos wat sekere stimuli herhaal word, word die lysie meer genuanseerd in terme van nuwe en reeds ervaarde stimuli. Die eerste proses van geheue-ontwikkeling ontstaan. Die baba het tydens hierdie proses nog geen benul van die oorsaak van hierdei stimuli nie. Ook is daar inisiëel nie ‘n begrip van ‘n ek in hierdie hele proses nie. Dit is bloot ‘n diskriminerende proses waar stimuli gekategoriseer word as aangenaam of onaangenaam. Hierdie diskriminasie het natuurlik eksterne en interne motivering. Laasgenoemde behels onder andere die relatief-onbekende wêreld van genetiese faktore soos genetiese oorerwing en –geheue.

AANGENAAMHEDE ONAANGENAAMHEDE
Sagte, strelende stem (ma) Drukking op ‘n sekere plek (vernouing onder in baarmoeder)
Mooi kleure (flits) Harde klank (pa se Led Zeplin musiek)
Gerusstelende suig van iets (duim)

Kognisie gaan ‘n tweede fase in wanneer die baba die stimuli in terme van hom/haarself begin interpreteer. Na alle waarskynlikheid gebeur dit slegs wanneer ‘n redelike lysie van aangenaamhede en onaangenaamhede reeds bestaan. Die somtotaal van aangenaamhede en die somtotaal van onaangenaamhede kry ‘n gedeelde noemer, naamlik “ek”. Ek hou van (aangenaam) die sagte strelende klank, mooi kleure en die ding in my mond. Ek hou nie van (onaangenaam) die drukking of harde klanke nie.

AANGENAAMHEDE ONAANGENAAMHEDE
Ek hou van... Ek hou nie van...
Sagte, strelende stem (ma) Drukking op ‘n sekere plek (baarmoederdruk)
Mooi kleure (flits) Harde klank (pa se Led Zeplin musiek)
Gerusstelende suig van iets

‘n Volgende fase in die kognisie-proses is om tot die besef te kom dat “ek” sekere kragte het om aangenaamhede te veroorsaak en onaangenaamhede te vermy. Miskien gebeur dit inisieel per toeval, maar soos wat toevallighede herhaal word, word belangrike brokkies informasie in die geheue geberg, wat met die herhaling van stimuli opgeroep en herhaal kan word.

AANGENAAMHEDE ONAANGENAAMHEDE
Ek hou van... Ek hou nie van...
Sagte, strelende stem (ma) Drukking op ‘n sekere plek
As ek dít doen (sametrekking van bobeenspiere) verlig ek die drukking

Ek hou van... Ek hou nie van...
Mooi kleure (flits) Harde klank (pa se Led Zeplin musiek)

Ek hou van...
Gerusstelende suig van iets (duim)
As ek dít doen (sametrekking van biseps) kom duim by mond.

Die basiese proses van enige kognisie is dus as volg:
1. ‘n persoon neem iets waar (drukking op ‘n sekere plek);
2. die stimulis word as aangenaam of onaangenaam beoordeel
3. die geheuebanke word oopgemaak om moontlike addisionele informasie te bekom (het voorheen gebeur en ek kan iets doen om die onaangenaamheid te verminder)
4. die ontwikkelende kognisie word nou verder ontwikkel deur die ervaring in terme van ‘n “ek” te beoordeel en prosesseer (ek hou nie van hierdie ervaring nie en ek kan iets doen om dit te verminder);
5. die “ek” besluit nou op die beste moontlike respons op die stimulis (ek span my spiere).
Hierdie proses moet egter geensins as ‘n chronologiese opeenvolging van stappe beskou word nie. Hoogstens kan ons onderskei tussen bogenoemde prosesse. Indien ons nou

Met verloop van tyd word die kognitiewe proses al hoe ingewikkelder. As peuter leer die kind om sekere simbole (name) aan sekere ervarings te koppel. Die “ding” in die mond word nou ‘n “duim” en die strelende klank word geïdentifiseer met ma se stem. Allerlei kort- en langtermyn herinnerings begin nou ook ‘n rol speel en ek begin leer hoe om myself interaktief tot hierdie kaart rondom my te oriënteer. Die eenvoudige kognisies in die baarmoeder word nou komplekse kognitiewe prosesse waarin die oorspronklike aangename-onaangename diskriminasie genuanseer word in ‘n gestoorde verskeidenheid (en mengsels) van positiewe en negatiewe emosies asook ‘n arsenaal van verskeie reaksie-moontlikhede. ‘n Moontlike duiseligwekkende kombinasie van fisiologiese, hormonale en feromenale faktore kan ook ‘n rol speel tydens die vorming van kognisies en elke ontwikklingstadium van die mens kompliseer die proses verder. Tydens puberteit byvoorbeeld, “...testosterone-like hormones released by the adrenal glands, located near the kidneys, begin to circulate. Recent discoveries show that these adrenal sex hormones are extremely active in th ebrain, attaching to receptors everywhere and exerting a direct influence on serotonin and other neurochemicals that regulate mood and excitability” (PARK, A 2004:51). Emosies tydens puberteit en ander fases in ontwikkeling is dus nie so eenvoudig terug te herlei na die geheue of intensiteit van die stimulis nie. Dit is ook ‘n produk van veel onbekender faktore in die samestelling van die mens.

Een laaste proses in die vorming van kognisies wat tot nou toe nie aandag gekry het nie is die direkte en indirekte invloed van ander indiwidue, gemeenskappe en groter gemandateerde sosiale strukture (soos kerk, kultuur, staat) se kognisies oor ‘n bepaalde saak. Vir die doel van hierdie studie is hierdie faktor in die proses van kognisievorming van geweldige belang aangesien dit heel dikwels die gelegitimeerde sosiale kaart verskaf waarvolgens ons onsself oriënteer. Hiervolgens sal ‘n sosiale struktuur soos ‘n gesin byvoorbeeld sekere sistemiese konstrukte vorme wat aanvaarbaar is om te handhaaf binne die gesin. “Ons skreeu vir die Bloubulle in ons gesin!” is miskien ‘n minder-aanvaarbare voorbeeld van so ‘n konstruk. Ons lidmaatskap aan die NG Kerk en gevolglike afkeur aan ander “vlakker” spiritualiteitsvorme is ‘n ander. My ma het my byvoorbeeld gemaan om nie met weeskinders te speel nie aangesien hulle “die ene luise” is. Sulke sosiale stereotipering word kognitiewe strategieë genoem en het ‘n baie belangrike funksie in ons kognitiewe funksionering. Robert Baron en Donn Byrne (1987:78) verduidelik:
Now lets begin looking at some of the short-cuts the mind uses to reduce information overload and make sense of human social life. These short-cuts, also called cognitive strategies, need to have two features in order for people to use them. First, they must provide a quick and simple way of dealing with social information. Second, they must be reasonably accurate most of the time. If a cognitive strategy always leads you to make wrong decisions, you will probably switch to a different strategy sooner or later. Often these cognitive strategies represent a tradeoff between these two features – accuracy (or reliability) and speed (or simplicity).
Hierdie kognisies vervleg met my eie persoonlike kognitiewe konstrukte as kind en gaandeweg vorm ek allerlei ruimtelike en sosiale “waarhede” waarvolgens ek my persoon oriënteer. Hierdie ruimetelike en sosiale kaart bestaan uit ‘n duiseligwekkende hoeveelheid kognisie-komplekse, elk met ontelbare kognisies wat die kognisie-kompleks ondersteun. Hierdie kognisie-komplekse of gevormeerde gesindhede ten opsigte van sake word op verskeie wyses gevorm:
• Klassieke Kondisionering
Baron en Byrne (1987:118) verduidelik aan die hand van “wabbling”:
Imagine a child’s first encounter with “wabble” – the child doesn’t know what wabble is, so she asks her mother about it. Mother frowns or acts upset while answering. The odds are that the mother’s negative emotions will be noticed by the child, who will then develop negative associations to wabble. As the child grows up, that negative attitude toward wobble may continue. This is especially likely if the association is strengthened by similar parental reactions on other occasions. Now cross out “wabble” and substitute work, sex, a certain TV program, or Democrats (lees “ANC” of “die Boere”), and you can appreciate the potential power of parental attitudes in shaping children’s attitudes by classical conditioning.”
• Instrumentele kondisionering
Instrumentele kondisionering is soortgelyk aan klassieke kondisonering behalwe vir die feit dat ons hier te make het met daadwerklike beloning en straf. Indien ek dus positief praat oor wit mense en sleg van swart mense en my pa prys my vir my “insig”, sal dit die kognisie versterk. Straf is die teendeel en het dieselfde psigiese prosesse tot gevolg.
• Modelering
Selfs al is daar nie enige verbale kommunikasie mbt ‘n sekere onderwerp nie, sal kinders hulle eie gedrag en gesindheid modelleer op dié van hulle ouers en ander belangrike mense in hulle lewe. Hierdie figure kan ook karakters in die massa-media wees en navorsing toon dat die media al hoe meer en meer ‘n impak het op ons informele konseptuele ontwikkeling .
• Direkte ervaring
Laastens, leer ‘n kind dmv direkte ervaring. ‘n Ma kan haar kind leer dat vuur gevaarlik kan wees, maar ‘n direkte negatiewe brand-ervaring kan die les eensklaps onderstreep. Dieselfde geld vir ons sosiale leer.

In figuur 3 hier onder word ‘n kognisie-kompleks mbt hawelose mense aangedui. Die relatiewe gewig van elke kognisie word deur die grootte van die blokkie aangedui. Soos ons later sal sien, is persoonlike ervaring en gedrag ook ‘n belangrike aanduiding van die gewig van sodanige kognisie.

Heel dikwels lei ons heuristiese plasing van persone of “tipes” (kognitiewe strategieë) tot vereenvoudigings. Dit is ‘n natuurlike proses omdat ons breine graag dinge so maklik moontlik wil maak en soek gevolglik “patrone” wat maklik verstaanbaar en voorspelbaar is. Die gevolg is heel dikwels oorvereenvoudigings, tiperings en stereotiperings. Meestal het ons ook nie noodwendig baie persoonlike ervaring van sodanige persone nie; die sosiale kaartering van ons konteks is meestal genoegsaam. Hierdie proses help ons om ons sosiale kaarte te ontwikkel en om ons as sosiale wesens binne daardie kaarte te posisioneer.

Sielkundiges vermoed ook dat hierdie kognitiewe strategieë heel dikwels vassteek ten spyte van die feit dat ons teorieë later ongeldig bewys word. Hierdie “uithouvermoë van teorieë” word as volg omskryf: “What happens if a false idea is planted in someone’s mind and the person later learns it was false? The answer is that, sadly, the effects of that false idea may hang on. People seem to cling to their conclusions even after the supporting evidence is discredited” (BARON, R & BYRNE, D. 1987:89). ‘n Baie bekende proefneming is gedoen waarvolgens ‘n groep persone in twee verdeel is. Die een groep het ‘n artikel gelees wat ‘n saak uitmaak dat goeie brandweermanne braaf is. Die ander groep weer het ‘n artikel gelees wat ‘n saak uitmaak dat goeie brandweermanne versigtig is. Daarna is die groepe meegedeel dat die artikels vals was. Het dit tot gevolg gehad dat die mense hulle sienswyses oor brandweermanne laat vaar het? Glad nie. Persoonlike gesprekke hierna het getoon dat die mense steeds hulle teorieë bly handhaaf het. Vir die doel van hierdie studie is dit nodig om na ‘n aantal redes vir hierdie tendens by mense te ondersoek:
• Baron en Byrne voer aan dat een van die vernaamste redes vir hierdie gedrag by mense is die beskikbaarheid van inligting. Ten spyte van die feit dat daardie inligting verkeerd bewys is, het mense steeds hulle idees gehandhaaf omdat daardie inligting vars en beskikbaar was.
• Daar is ook gevind dat mense geneig is om inligting te soek wat hulle persoonlike teorieë staaf. Hulle sal gevolglik inligting op ‘n eklektiese wyse inligting prosesseer om hulle standpunt te bewys. Hierdie bevestigings-voorveronderstelling kan as volg verduidelik word: “People tend to seek out, notice, and recall things that support their beliefs more than things that disconfirm their beliefs” (BARON, R & BYRNE, D. 1987:87).

Om terug te kom na ons oorspronklike GPS-beeld en ons perssoonlike SSPS. Die ruimtelike en sosiale kaart wat ons teen puberteit ontwikkel het is genoegsaam om die wye wêreld mee aan te durf. Ek weet min of meer waar ek ondersteuning, liefde en versorging kry en waar ek die teendeel te wagte kan wees. Ek het ‘n gedetaileerde sosiale kaart waarvolgens die belangrike persone in my lewe in terme van myself aangedui word. Ek weet ook wie ek uit eie ondervinding wil vermy asook wie ek behoort te vermy volgens die belangrikste sosiale konstrukte in my lewe (skool, kerk, regering, ens). Ek het ook al ‘n arsenaal reaksies opgebou waarvolgens ek kan reageer op die uitdagings in my sosiale en ruimtelike mileu. Sekere reaktiewe gedrag is al baie goed ontwikkel, ander is nog relatief lomp en daar is ook reaksies wat op ‘n basiese vlug of veg-refleks neerkom. Indien my idees oor sake of persone beproef word, is my brein gerat om my denkpatroon voort te sit as gevolg van die beskikbaarheid van inligting in my korttermyn-geheue en omdat ek onwillekeurig na informasiepatrone soek om daardie idees te handhaaf. Verandering en ontwikkeling is egter deel van ons lewe en as mens word ek daagliks gekonfronteer met die eis om ‘n metanoia (“kop-skuif”) te ondergaan.

AS DIE KAART BEPROEF WORD: KOGNITIEWE DISSONANSIE

Die probleem met die huidige GPS-stelsel is dat dit, om die engelse uitdrukking te gebruik, so neat is. Die verskaffing van die kaart maak navigasie op die land se erkende paaie amper foutloos. Sommige stelsels stel ook die maklikste roete voor aan die motoris. Ander gebruikers kan die kaart “aanvul” met hulle eie bydraes mbt spoedlokvalle, padverbouings ens. Die kaart wat dus tot die motoris se beskikking is, is ‘n kaart met die volgende eienskappe:
• Slegs erkende paaie word aangedui
• Voorgestelde roetes word verskaf na gelang van die verkose stelsel van die programeerders
• Ander motoriste se bydraes is nie noodwendig onmiddelik verifieerbaar nie
• Die kaart dui nie al die besienswaardighede, mooi tonele of potensiële gevare in die gebied aan nie. Dit het ‘n ander funksie, nl die versekering om die motoris van punt A na punt B te bring in die kortste moontlike tyd. Besienswaardighede, tonele, ens kan slegs geverifieer word indien die motoris dit self waarneem.

Wat nou gemaak indien ‘n motoris wel op ‘n ongekarteerde pad wil ry? Die kaart sal ontoereikend wees. Die pad mag miskien heel duidelik voor die bestuurder uitgelê wees, maar sy sal vir alle praktiese doeleindes in ‘n onbekende en onsekere gebied ry. Dit mag ook wees dat ‘n bestuurder nie vreeslik belangstel in die opdateringsproses nie. Die programeerders het al 2 jaar gelede nuwe paaie op die kaart aangebring, maar vanweë verskeie moontlike redes het die bestuurder nooit sy eie kaart laat opdateer nie. In dieselfde proses het die bestuurder dus ook nie die inset van sy mede-bestuurders in ag geneem nie. Dit mag dus wees dat ‘n bestuurder by ‘n pad kom wat permanent toegemaak is, terwyl sy kaart nog die ou pad voor hom toon.

‘n Soortgelyke proses gebeur met ons SSPS. Die kaart wat aan ons gegee word en wat ons self ontwikkel het oor die jare en ten alle koste wil handhaaf, kan nooit die werklikheid ten volle weerspieël nie. Die pas-afgeloopde sinode se debat rondom homoseksualisme is ‘n nuttige voorbeeld in dié verband. Vir eeue reeds het die sosiale en ruimetelike kaart van ons bestaan aangedui dat heteroseksuele mense nie meng met homoseksueles nie. Homoseksuele mense en die plekke waar hulle bymekaar kom, is nie op die SSPS van die Christelike wêreld aangedui nie. Sekere pioniere het egter seker gemaak dat die kaart ‘n aantal inskrywings kry. Gaandeweg is sekere paaie selfs aangedui. Die eerste stemme aan die NG kerk leierskap om asseblief die kaart op te datteer is geopper. Die programeerders (die regering) het amptelik hulle weergawe met ‘n volledige inkorporering van die homoseksuele wêreld beskikbaar gestel. Teologiese debatte het gevolg. Die interne en eksterne druk het toegeneem met die gevolg dat die kerk besluit het om hulle kaart vir lidmate op te dattteer, ten minste in so ‘n mate dat sekere “hoofroetes” daarop aangedui kon word. Of lidmate hulle ou stelsels gaan opdateer, is natuurlik ‘n ander vraag.

Sielkundiges het al baie geskryf oor die proses waarby ‘n persoon ‘n verandering in sy denkproses moet ondergaan. Een teorie wat veral interessant en relevant is vir die tema van hierdie praatjie is die Kognitiewe Dissonansie teorie. Hierdie teorie is ontwikkel deur Leon Festinger in 1957 en het verskeie verfynings ondergaan oor die volgende paar dekades. In kort wou Festinger en sy span die kognitiewe prosesse by indiwidue aandui en/of voorspel indien ‘n persoon ‘n verskil tussen sy eie gedrag en lewenshouding ervaar of indien ‘n persoon dissonansie tussen twee of meer kognisies ervaar.

Kognisie-verhoudings
In Festinger se model is daar een van drie moontlike relasies tussen kognisies:
• Kognitiewe neutraliteit kom voor waneer daar geen of amper geen verband tussen kognisies ervaar word nie. Homoseksualiteit en die stygende rentekoers het niks met mekaar te doen nie.
• Kognitiewe konsonansie vind plaas waneer twee of meer kognisies logies mekaar ondersteun. Die stereotipiese kognisie “homoseksuale mens trek vreemd aan” en die kognisie van die homoseksuele man in sy pienk geveerde uitrusting op die televisie ondersteun mekaar heelhartig.
• Kognitiewe dissonansie sal die produk wees van twee of meer kognisies (van soortgelyke gewig) wat logies teenoor mekaar staan. Veronderstel dat ‘n baie diep-gelowige en gerespekteerde leier in die kerk erken dat hy homoseksueel is. Hierdie kognisie veroorsaak ‘n groot mate van dissonansie by persone wat tot nou toe homoseksualiteit uit hulle sosiale kaart gehou het.

Die graad van dissonansie word beïnvloed deur verskeie faktore:
1. In sy eenvoudigste vorm kan ons sê dat dissonansie sal toeneem na mate die graad van diskrepansie tussen kognisies toeneem.
2. Tweedens, dissonansie sal toeneem na mate die getal diskrepante kognisies toeneem.
3. Derdens, dissonansie is omgekeerd proporsioneel aan die getal konsonante kognisies wat deur die persoon gehandhaaf word. Hoe meer konsonante kognisies ek kan handhaaf te midde van die een of twee dissonante kognisies, hoe minder sal dissonansie plaasvind.
4. Vierdens, die gewig (belangrikheid of prominensie) van die verskeie kognisies moet in aanmerking geneem word om ‘n oordeel tov dissonansie te maak. Die bogenoemde kognisie oor die kerkleier kan byvoorbeeld veel swaarder weeg as tien konsonante kognisies oor homoseksuele mans.
5. Vyfdens, kognisies wat persoonlike gedrag (of ervaring) insluit is gewoonlik sterker as ander kognisies. ‘n Teologiese diskussie oor homoseksualiteit is enige dag van ligter relatiewe gewig as my persoonlike ervaring of gedrag mbt homoseksualiteit.

Die teorie maak ook ruimte vir drie moontlike weë om kognitiewe dissonansie te verminder:
i. Verandering van kognisies
Indien twee kognisies diskrepant is, is ons eenvoudigste oplossing om doodeenvoudig een van die kognisies te verander om konsonansie te verseker. Albei kan selfs na ‘n meer gemiddelde posisie gebring word. Of ‘n nuwe komplekser kognisie-kompleks kan ontwikkel word.
ii. Byvoeging van kognisies
Indien twee diskrepante kognisies ‘n mate van dissonansie veroorsaak kan die ongemak verminder word deur meer konsonante kognisies by te voeg. My dissonansie oor homoseksuale mans kan byvoorbeeld verminder word deur ‘n boek te lees oor die skaduwêreld van homoseksuele mans.
iii. Wysiging van die gewig van kognisies
Omdat kognisies se gewig in aanmerking geneem word, sal dit nuttig wees om gewoon die belangrikheid of prominensie van sodanige diskrepante kognisie te wysig. Die kerkleier-kognisie se gewig word byvoorbeeld verminder deur te onthou hoe kerkleiers al voorheen hulle lidmate “bedrieg” het.

Oor die jare is verskeie paradigmas ontwikkel om die proses van kognitiewe dissonansie te verstaan:

1. Die paradigma van geïnduseerde instemming
Hiervolgens word mense oorreed om op te treë op ‘n wyse wat teenstrydig is met sy/haar persoonlike oortuiging. Kognitiewe dissonansie word ontwikkel omdat ‘n persoon se gedrag teenstrydig is met sy oortuiging (attitude). Sielkundiges het gevind dat sodanige persone heel dikwels van oortuiging verander omdat (soos ons gesien het) gedragskognisies gewoonlik groter gewig dra as kognisies van oortuiging. Verskeie studies het ook getoon dat indien ‘n persoon ‘n insentief gegee word om iets te doen waarmee hy nie noodwendig saamstem nie, dit nie te groot moet wees nie, omdat ‘n groot insentief beskou word as ‘n genoegsame konsonante kognisie wat die verandering van oortuiging minder noodsaak. Fig 4 hier onder dui die proses aan (BARON, R & BYRNE, D. 1987:136).



Geld is natuurlik nie die enigste insentief nie. In een studie is ‘n groep studente gevra om sprikane te eet. Die een groep is versoek deur ‘n vriendelike, innemende persoon. Die ander groep is ast’ware beveel om die sprinkane te eet deur ‘n baie onvriendelike persoon. Na die feesmaal is gevind dat meer persone in die tweede groep hulle oortuigings mbt die eet van sprinkane verander het. Die tweede groep het meer dissonansie ervaar en moes dus van oortuiging verander.

2. Die lyding-regverdigingsparadigma
In kort kom hierdie paradigma daarop neer dat mense dít waarvoor hulle moet ly leer liefkry. Partymaal gebeur dit dat ons vrywillig goed doen wat onaangenaam is net om later te besef dat my houding jeens die saak verander het. Die rede is voor die handliggend: ‘n Persoon ervaar dissonansie en gevolglik soek en vind ‘n persoon regverdiging vir sy nuwe lydingspad. ‘n Groep vroue studente is byvoorbeeld gevra om deel te neem aan ‘n diskussiegroep oor seks. Vooraf sou hulle egter ‘n toets moes doen om te sien of hulle vir die eksperiment gebruik kon word. Die vroue is in drie groepe ingedeel. Die eerste groep is blootgestel aan pynigende proses waarvolgens hulle vreeslike obsene seksuele woorde en terme aan die toetsbeampte hardop moes voorlees. ‘n Tweede groep het ‘n soortgelyke oefening ondergaan, maar die terminologie was baie sagter op die oor. ‘n Derde groep het geen toets ondergaan nie. Na die “toetsing” is al drie groep gevra om na ‘n bespreking te luister waarin ander persone oor ‘n seksuele onderwerp gepraat het. Die bespreking was van ‘n baie lae standaard en vervelig. Na die bespreking is die vroue gevra om die gesprek te beoordeel. Interessant genoeg het die vroue wat die meeste gely het in die proses (groep 1) die gesprek die beste beoordeel. Die ander twee groepe het dit as uiters vervelig beskou.

3. Die ontoereikende afleidingsparadigma
In kort kom hierdie paradigma op ‘n teendeel van die vorige een neer. Wat sou gebeur indien ons, onsself weerhou om iets te doen wat ons regtig graag wil doen? Kognitiewe dissonansie kom weer ter sprake omdat ons in situasies geplaas word waar ons weerhou word van die een of ander gedrag terwyl daar kwalik genoeg rede daarvoor is. Een van die eerste eksperimente in dié verband is gedoen is, is die van Aronson en Carlsmith (1963). ‘n Jong kind word in ‘n vertrek ingebring waar daar 5 wonderlike stuks speelgoed is. Die kind is toegelaat om vir ‘n rukkie met die speelgoed te speel en is daarna gevra om hulle van beste tot slegste te rangskik. Die speelgoed is dan weer aan die kind gegee met uitsondering van die tweede gunsteling wat heel sigbaar op ‘n kas gelaat word. Drie eksperimenteringskondisies word geskep. In die eerste groep het die fassiliteerder aan die kind gesê dat hy die speelkamer vir ‘n kort rukkie moet verlaat, maar dat die kind met enige van die speelgoed mag speel. Aan die tweede groep kinders is gesê dat hy die vertrek moet verlaat en dat hulle ten tye van sy afwesigheid met enige speelding mag speel behalwe die een op die kas. “As jy daarmee speel sal ek Die derde groep is blootgestel aan die grootste bedriegingsituasie blootgestel. “Ek moet die vertrek verlaat en as ek jou vang dat jy met die speelding op die kas speel, sal ek baie kwaad word en sal ek al my speelgoed vat en jy sal nooit weer daarmee kan speel nie”.

Die teorie van Kognitiewe dissonansie sou voorspel dat die kind in die tweede groep die meeste dissonansie sou beleef. Om dit te verstaan sal ons probeer om in die gedagte-wêreld van die kind in elke groe in te gaan:
a. Geen bedreiging (Groep 1): Ek hou van die speelding op die kas en ek speel gevolglik daarmee: Geen dissonansie.
b. Geweldige bedreiging (Groep 3): Ek hou van die speelding, maar ek sal glad nie daarmee speel nie, want anders loop die man dalk: Baie min dissonansie.
c. Gemiddelde bedreiging (Groep 2): Ek hou van die speelding. Ek speel egter nie daarmee nie. Hoë dissonansie en die noodsaaklikheid om my houding jeens die speelding te verander.
Die eksperiment het bewys dat dit inderdaad die geval was. Na die speeltyd is kinders gevra om weer die speelgoed van goed na minder goed te rangskik. Die kinders in groep 1 en 3 se orde het baie min verskil van hulle oorspronlike oordeel. Die kinders in groep 2 egter, het die verbode speelding laer geklassifiseer. Hulle het nodig gehad om hulle houding ten opsigte van die speelding te verander omdat die bedreiging te min was om ‘n kopskuif nodig te maak.

Die Verwagte Uitkoms
Navorsing in dissonansie het ook getoon dat mense wat ‘n geskiedenis het om op ‘n sekere manier op te treë ‘n verwagting ontwikkel om op dieselfde wyse op te treë, selfs al sou daardie verwagting om die een of ander rede per geleentheid nie bevestig word nie. Die kognitiewe dissonansie wat die persoon as gevolg van hierdie wanbevestingstoestand beleef, mag dan verminder word deur sy/haar gedrag te verander eerder as om die nuwe kognisie te erken.

Verskeie eksperimente is in dié verband gedoen en ‘n aantal baie belangrike afleidings kan gemaak word. XX verduidelik: “Although it is risky to generalize from a few experimental studies to a complex social situation such as the classroom, a few tentative statements can be made. If we convince some of our youths that they are not capable of performing well in school, any evidence to the contrary will arouse dissonance. As we have seen, such youths may reduce or avoid dissonance by making sure that their performance is consistent with their expectations” (xxx)

Die teendeel is natuurlik ook waar. Mense wat ‘n geskiedenis van “sukses” ontwikklel het en wat per geleentheid teleurgestel word sal vanweë die dissonansie in hulle gemoed hulle gedrag aanpas om seker te maak dat kognisie weer herstel word. Die spreekwoord “Aanhouer wen” is dus nie altyd ewe eenvoudige raad nie. Vir ‘n persoon wat nege keer slaag en een keer misluk sal die verandering van gedrag om weer sukses te smaak nodig wees om die dissonansie in sy kop te verwyder. Soortgelyks sal ‘n persoon wat nege mislukkings en een sukses beleef, ongemak veroorsaak en baie persone sal onwillekeurig poog om weer te misluk om die dissonansie te verwyder.

Ander aspekte van kognitiewe dissonansie
Verskeie ander aspekte van dissonansie is oor die jare ondersoek en ‘n magdom gegewens is versamel wat verfynings op Festinger se oorspronklike model aangebring het. Die skopus van hierdie studie laat egter nie ‘n gedetaileerde uiteensetting toe nie. Twe interessante ontdekkings kan egter kortliks genoem word:
a. Verskeie eksperimente het getoon dat wanneer mense ‘n vry keuse het tussen twee redelik gelyke opsies die meeste dissonansie beleef word tydens die proses van keuse-maak. Wanneer ‘n keuse tussen twee alternatiewe egter gemaak is, sal die persoon die gekose keuse al hoe meer positief evalueer teenoor die ongekose keuse. Persone wat byvoorbeeld reeds hulle weddenskappe by perdewedrenne geplaas het, het veel meer selfversekerd oor hulle keuses voorgekom as dié wat nog in die ry gestaan het om hulle weddenskappe te plaas .
b. Ander navorsing is ook gedoen om die graad en invloed van opwekking (arousal) tydens dissonansie vas te stel . Daar is ook onteenseglike bewyse gevind vir die duidelike verhouding tussen alkaholgebruik en beide die prosesse van opwekking en dissonansie. Alkoholgebruik het die ervaring van stres (opwekking) verminder sowel as die ervaring van dissonansie met die gevolg dat gesindheidsverandering minder nodig geag is . Gevolglik kan ons sê dat daar definitiewe psigologiese bewyse is vir die rol van alkahol in die vermindering van kognitiewe dissonansie en gesindheidsverandering: Hoe meer alkahol, hoe minder dissonansie en hoe minder die belang van gesindheidsverandering.

Dissonansie: Beïnvloedende faktore
Ten slotte, is dit nodig om ‘n aantal faktore te noem wat dissonansie (en moontlike gesindheidsverandering) bevorder:
a. Vryheid om te kan kies is seker een van die belangrikste faktore. As iemand ‘n pistool teen jou kop hou en jou beveel om sprinkane te eet, sal jou gesindheid noodwendig verander? Nee. Om geforseer te word om iets te doen is dieselfde as om ‘n groot bedrag betaal te word om iets te doen. Min dissonansie word ervaar en gevolglik is gesindheidsverandering ook nie noodsaaklik nie.
b. Die voor-die-handliggendheid van die uitkoms van my kontra-gesindheidsgedrag is ook ‘n belangrike faktor. As ek iets moet doen waarvan ek nie hou nie, maar ek kan min of geen skadelike gevolge sien nie, sal ek nie noodwendig dissonansie ervaar nie .
c. Wicklund and Brehm (1976) het getoon dat bg. stel kondisies daarop neerkom dat ‘n persoonlik verantwoordelikheid vir die negatiewe gevolg moet aanvaar vir dissonansie om voor te kom. As ek byvoorbeeld kan sê dat ek nie geweet het dat dit of dat sou gebeur het indien ek op ‘n spesifieke wyse optreë nie, sal dissonansie nie voorkom nie.
d. Die graad van verbondenheid (commitment) speel ook ‘n rol. Persone wat uit vrye keuse teen-gesindheidsgedrag toon, ervaar hoë vlakke van dissonansie omdat hulle persoonlik verantwoordelik voel. Persone wat voor ander persone teen-gesindheidsgedrag toon, ervaar ook hoë vlakke van dissonansie omdat hulle voel dat ander mense hulle nou verantwoordelik hou vir hulle gedrag. In bedie gevalle versterk dit die graad van verbondenheid (en volhoubaarheid) tot die teen-gesindheidsgedrag en gepaardgaande gesindheidsvernadering.
e. Die rol van opwekking in die ontwikkeling van dissonansie is reeds na verwys .

IMPLIKASIES VIR BEDIENING IN GEMARGINALISEERDE AREAS
Vergun my by die begin van hierdie laaste afdeling ‘n baie algemene en sekerlik “teologiese” ongeverifiëerde opmerking alvorens ek gaan probeer om meer spesifieke afleidings oor ons tema te maak. Ek wil my verstout om te sê dat die impak van ons ruimtelike en sosiale kartering sowel as die sosio-psigiese prosesse wat daartoe aanleiding gegee het en wat geld ten tye van verandering van kognitiewe oordele op ons kerklike lewe en bediening geweldig onderskat word, veral in dié gevalle waar ons bediening ast’ware oor die grense van ons eie ruimetelike en sosiale kaarte moet treë. Uit hoofde van die verskie rolle wat ek in die kerk en in para-kerklike organisasies moet vervul mbt ons bediening aan mense van ander kulture en sosio-ekonomiese stande as dié wat meestal gebruik word as die “norm”-teikengroep in kerklike en teologiese opleiding, is dit heel duidelik dat die teologie van die kerk heel dikwels nie die implikasies van veral die sosiale sielkunde, maar ook die pedagogiese- en selfs ontwikkelingsielkunde deurtrek tot die praktyk nie.

1. RUIMTELIKE EN SOSIALE KARTERING
a. Die gemiddelde ruimtelike en sosiale kaart van lidmate van ‘n voorstedelike gemeente in Pretoria, byvoorbeeld, laat heel dikwels min ruimte vir ‘n persoonlike bediening aan mense in weerlose gemeenskappe elders. Meer affluente Christene in voorstede deel heel dikwels ‘n soortgelyke ruimtelike en sosiale kaart. Indiwidue wat wel betrokke raak by dié soort bediening is gewoonlik ‘n uitsondering op die reël. Hierdie ruimtelike en sosiale kaart kan sluit beide die mikro-kaart van die gemeente (nabye gemeenskap) sowel as dié van die res van die stad in (en wat heel dikwels soortgelyk was aan ander soortgelyke sosio-ekonomiese areas in die stad). Ek was predikant in 'n noordelike vorstedelike gemeente in Pretoria aan die einde van die 90’s en kan miskien met ‘n paar algemene gewaarwordinge in dié verband volstaan:
• Lidmate het oor die algemeen nie met swart mense gesosialiseer nie.
• Homoseksuele mense het geen gesig in die gemeente gehad nie.
• Manlike persone is oorwegend in leierskapsposisies gekies.
• Arm mense is kognitief gelokaliseer in sekere areas van ons stad en indien uitreike na hierdie mense plaasgevind het, was dit gewoonlik op ‘n onpersoonlike wyse, bv. in die aflaai van swak-beplande kospakkies en die “hou van Bybelstudies” vir die mense.
• Arm mense is ook gekarteer volgens konsentriese sirkels. Afrikaanssprekende vroue en kinders was die naaste en swart manlike persone was die vêrste.
• Die mikro-kaart van die gemeente is ook in sosio-ekonomiese areas gekarteer. Ryker mense het teen die berg gebly; swart mense in 'n spesifieke area en laer-inkomste blankes in 'n ander deel, ens.
• Die makro-kaart van die gemeente was meer gevarieerd, maar ‘n paar aspekte is gedeel, bv. die bedreiging van die naby-geleë Soshanguve en Garankua, die algemene verwysing na die “ooste” as die oostelike voorstede van Pretoria , en die vermyding van die middestad.
• “Sukses” was meestal gemeet in terme van die sekuriteit van jou werk, finansiële sekuriteit, die ligging van jou huis, jou motorvoertuig en ander besittings.
• Status is meestal in verband gebring met die graad van tersiêre opleiding maar was ook nou verbind met die graad van sukses wat ‘n persoon gekarakteriseer het.
• Protestantse Christene was oor die algemeen as beter-aangepasde indiwidue beskou as mense van ander godsdienstige agtergronde.
• Die nuwe ANC-regering is oor die algemeen beskou as ‘n “swart” regering vir swart mense en is baie negatief beoordeel.
Die redes vir hierdie kartering is al reeds bespreek. Die implikasie/s hou egter in dat alvorens gewone voorstedelike lidmate persoonlik kan uitreik na alle tipes mense in marginale areas, hierdie ruimtelike- en sosiale kaart onder druk geplaas moet word.

b. Algemene teologiese insette is nie noodwendig die sterkste metode om gesindhede mee te verander nie. Myns insiens, is ons probleem nie dat ons algemene teologie aangepas behoort te word nie. Wie van ons het nie al telke male gepreek oor die teologiese implikasies van die Gelykenis van die Barmhartige Samaritaan of die Ryk jong man nie? Die teologie moet veel eerder spesifiek en geïnkarneer gemaak word.
• Met ‘n spesifieke teologie bedoel ek ‘n teologie wat veel meer aspekte (en areas!) van die lewe opeis as wat tans die geval is. Teologiese studente van die Universiteit van Pretoria word steeds weerhou om in areas buite die tradisionele gemeentelike opset praktykopleiding te ondergaan. Die plek van die kerk word nog steeds primêr verstaan binne die parameters van die gemeente . In hierdie tipe teologie suig aspekte soos armoede en inter-kulturele bediening steeds aan die spreekwoordelike agterspeen.
• Oor ‘n geïnkarneerde teologie is al baie gepraat. Té veel dalk. Uit die insigte van die sosiale sielkunde is dit duidelik dat kognisies wat nie persoonlike ervaring insluit nie op sy slegste tot weinige of geen gesindheidsverandering en op sy beste tot die aanvaarding van die een of ander kognitiewe strategie soos stereotipering lei. ‘n Ware geïnkarneerde teologie behels die persoonlike voorloping van die gemeente-leiers sodat nuwe gedrag gemodelleer kan word op die voorbeeld van die leier asook ‘n persoonlike blootstelling aan kognisies wat uiteindelik kan lei tot die aanvaarding van nuwe, meer gesonde ruimtelike en sosiale kaarte. ‘n Geïnkarneerde teologie sal byvoorbeeld behels dat ‘n gemeente ‘n Sotho-kursus begin vir sy lidmate of dat ‘n dinee gehou moet word waar beide gemeentelede en hawelose mense na uitgenooi word.
Die “uithouvermoë van teorieë” toon ook dat selfs al word mense se idees en persepsies van sake of persone as verkeerd (sondig?) uitgewys, hulle nogtans sal volstaan by hulle idee omdat hulle daaglikse ervaring inligting op so ‘n wyse beskikbaarstel dat dit nie ‘n diepgaande gesindheidsverandering noodsaak nie. Hulle denke is ook daarop ingestel om konsonante kognisies te “soek” om hulle bestaande konstrukte te kan handhaaf en kognitiewe dissonansie te verminder. Die “swak” swart regering, my eie persoonlike geskiedenis met swart mense, die twintig negatiewe berigte in die Beeld oor swart rowers asook my ongeskikte swart baas en die swart bediende se moedswillige weiering om die strykyster op sy plek te bêre, weeg veel swaarder as die dominees se té algemene pleidooi om alle mense ewe lief te hê. Vir hierdie teologie om grond te vat, sal dit voete moet kry wat lidmate blootstel aan nuwe, gesonder kognisies oor “swart” mense. Dit is nou indien die dominees self blootgestel is aan a. sodanige gesonder kognisies, en b. die kaart/e van sy lidmate.

c. Gemeente-leiers is oor die algemeen nie blootgestel aan weerlose mense en –areas nie. Vir ‘n gemeenteleier om voor te stap sal hy/sy bereid moet wees om self blootgestel te word aan dié persone en areas buite sy bekende SSPS. Ek vermoed dat baie dominees self nie veel blootstelling aan weerlose mense en gemeenskappe verwelkom nie behalwe as hy/sy self in so ‘n area arbei. Die eise van gemeente-leraar is van so aard dat dit oorgenoeg ruimte maak vir die proses van kognitiewe dissonansie . Meeste dominees sien nie kans vir meer innerlike konflik nie. Die deurmekaar-krap van sy gemeente se aanvaarde ruimetelike- en sosiale kaart sal net tot groter konflik lei en daarom word dit ook vermy. In baie gevalle deel die dominees die algemene ruimtelike en sosiale kaart van sy lidmate. In baie gevalle egter is dit egter ook nie die geval nie.

d. Gemeente-leiers is baie maal onbewus van die ruimtelike- en sosiale kaarte van hulle lidmate. Een groot rede hiervoor is dat die predikant baie maal in ‘n heeltemal ander sosiale en samelewingsverband leef as sy gemiddelde lidmaat. Sy SSPS lyk anders as dié van sy lidmate. Hulle werk bedags in hoë kompeterende situasies waar kragte soos kompeterende mag en finansiële stabiliteit ‘n baie belangrike fasset van hulle lewe uitmaak. Arm mense word heel dikwels in so ‘n paradigma verstaan as die “lui” deel van die bevolking. As gevolg van hulle sosiale kaarte en doodgewoon besigwees van lidmate word behoeftige mense óf vermy óf op ‘n afstand hanteer deur die gee van ‘n donasie. Predikante en ander gemeentelike leiers sal moet tyd spandeer om die sosiale en ruimtelike kaarte van hulle lidmate te verstaan. Die dominee moet saam met sy polisie-reservis vriend gaan op ‘n Vrydagaand en sien hoe hy die “swartes” beleef wat “ons mense” so “besteel”. Die dominees moet die hoof vra of hy nie vir ‘n week lank net by die skool kan uithang en iets beleef van die soms ingewikkelde (maar baie meer eerlike) SSPS’e van die hoërskoolkinders. Die dominees sal veel leer by sy diaken se kaart indien hy hom ‘n week lank vergesel na sy werksbank by die Yskoraanleg. In informele gesprekke kan die ontwikkeling van persone se kognisie-komplekse beter verstaan word, patrone en kognitiewe strategieë kan aangeteken word en oor die algemeen sal die dominees self kans kry om sy eie kaart te herevalueer.

2. KOGNITIEWE DISSONANSIE
Die belang om ons kerk in die algemeen en ons gemeentes en lidmate in die besonder se gedagtes te verander oor die weerlose gemeenskappe in hulle midde kan nie genoeg beklemtoon word nie. Daar is verskeie redes hoekom dit so noodsaaklik is, maar die vernaamste is seer sekerlik dat die oorgrote meerdeheid van ons Suid Afrikaanse samelewing as “weerloos” geklassifiseer kan word. Indien dit aanvaar word dat Jesus se bediening in hoofsaak gemik was op mense in weerlose situasies, maak dit ‘n redelike sterk saak uit vir ‘n metanoia op dié gebied. Hierdie kopskuif verg veel meer as lippetaal of ‘n uit-die-hoogte bediening aan die “armes” waar ek weinig of geen gesindheid hoef te verander nie. Hierdie kopskuif is ‘n hartskuif, ‘n gesindheidsverandering en dit is in dié sin dat die insigte van die sosiale- en nariewe sielkunde in die algemeen en die teorieë oor kognitiewe dissonansie so betekenisvolkan word.

Die ineenvlegting tussen die teorie van Leon Festinger en al die daaropvolgende verfyning met die wêreld van die godsdiens is nie ‘n nuwe gedagte nie. Baie insigte uit hierdie veld is al gebruik op die beskrywing en voorspelling van gedrag van persone wat aan die een of ander kulte behoort is al vele male gedoen . In hierdie gedeelte gaan ons egter iets nuuts probeer en dit is om seker van die insigte toe te pas op die kerk se oënskynlike onvermoë om betrokke te raak by mense wat nie deel is van die aanvaarbare SSPS nie. Ons sal ook sekere blindekolle en strategieë kan uitwys om gesindheidsverandering ‘n hupstotjie te kan gee.

Festinger se grade van dissonansie is ‘n belangrike faktor in ons denke oor gesindheidsverandering by mense in die algemeen en by lidmate in die besonder. Ons sal moet ruimte maak vir die feit dat sekere mense se kognitiewe konstrukte op ‘n bepaalde wyse ontwikkel het wat dissonansie (en die moontlikheid van gesindheidsverandering) uiters moeilik maak. Die storie van Allan Boesak is ‘n goeie voorbeeld. Die man wat die stootskraper gewerk het, het egter heel moontlik ‘n verhaal met ewe intense persoonlike kognisies wat hom laat optreë op die pynlike wyse. Indien gemeente-leiers ernstig is om gesindheidsveranderinge by gemeentelede te bewerkstellig, sal dit nodig wees om sy mense aan verskeie dissonante kognisies bloot te stel . Kognisies wat persoonlike ervaring insluit is net eenvoudiger sterker as ander.

Die drie moontlikhede van kognisie-veranderings kan as riglyne gebruik word in die verstaan van mense se kognitiewe prosesse mbt veandering. Dit kan ook as ‘n riglyn gebruik word om veranderingstrategië te te kategoriseer.
• Die verandering van kognisies
• Die verandering van die gewig van kognisies
• Die byvoeging van kognisies

Volgens die paradigma van geïnduseerde toestemming kan twee belangrike beginsels afgelei word:
Ten eerste, onderstreep die paradigma weereens die belangrike plek wat persoonlike gedrag in die sisteem van vernuwende denke speel. As ons lidmate kan mobiliseer om self betrokke te raak by die lewens van gemarginaliseerde mense, ontwikkel ons kognitiewe dissonansie. ‘n Persoon voel byvoorbeeld ‘n intense innerlike ongemak wanneer sy/hy optreë op ‘n wyse wat nie strook met haar/sy innerlike oortuiging nie. Vertel die verhaal van jou slaap saam met die hawelose.
Om hierdie dissonansie te verminder sal ‘n persoon sy/haar gesindheid verander, mits sekere voorwaardes geld, soos
die insentief nie te groot is nie....in my geval...
ek die vryheid gegun word om te kan kies...ek kon kies...
ek het die negatiewe gevolge van my daad terdeë besef
ek het ‘n mate van opwekking ervaar (‘n belangrike faktor in die vorming van dissonansie)

Uit die paradigma van lyding-regverdiging het ons ook gesien hoe belangrik dit is om ten minste ‘n mate van lyding te ervaar vir gesindheidsverandering om plaas te vind. Mense wat ‘n minder-aangename ervaring oorleef of oorwin het en vir ander mense daarvan kan vertel, ervaar makliker ‘n verandering van gesindheid. Persoonlike ervaring is natuurlik nie die enigste manier om hierdie lyding te induseer nie. Die krag van die kunste...’n fliek, ‘n gedig ens....skommel ook soms die emosies op só ‘n wyse dat ‘n mate van persoonswroeging ervaar word...

Die paradigma van verwagte uitkoms is ook belangrik vir ons studie omdat dit iets oordra van die verwagte uitkoms wat mense rondom hulleself koester. Mense wat hulleself as redelik suksesvol beleef, sal maklik opstaan na teleurstelling, terwyl mense wat ‘n gesk van mislukkings beleef het, sal na een sukses eerder neig om hulle gedrag aan te pas om weer mislukking te beleef eerder as om ‘n gesindheidsverandering te ondergaan. Dit sê natuurlik ook iets van ons verwagtings van mekaar. Ryk, suksesvolle mense verstaan nie hoekom mense wat chronies “aanjaag” nie die kans vat as hulle die kans kry nie.

VERSOENING EN GENESING IN KUNSPERSPEKTIEF

Ds Danie du Toit is leraar van NG Gemeente Waterkloof en 'n kundige op die gebied van kuns en die Christelike godsdiens.

Ds Danie du Toit het 'n skyfievertoning gelewer oor versoening en genesing in 'n kunsperspektief. Dit was 'n aangrypende geleentheid en ek sal voorstel dat jy hom direk kontak by daniedutoit@mweb.co.za vir detail inligting oor die vertoning. Ek het egter die vertoning op YouTube geplaas in 'n baie klein formaat...net om jou herinneringe en interesse te voed...

Monday, October 22, 2007

HOE OM DIE GOEIE NUUS IN WEERLOSE GEMEENSKAPPE TE WEES EN DOEN?


Hoe om die Goeie Nuus in Weerlose Gemeenskap te Wees en Doen? 18 - 20 Junie

'n Konferensie is vanaf 18 - 20 Junie 2007 gehou in die ou Bosmanstraatkerk in Pretoria. Die gashere vir die geleentheid was PEN (Pretoria Evangelisering en Nasorg), MES (Metropolitaanse Evangeliese Sorg) en die Universiteit van Pretoria. Ongeveer 40 persone van verskeie agtergronde het die drie dae byeen gekom om oor hulle ervarings as Christen-werkers in weerlose gemeenskape te "wees" en "doen". Hierdie Blog wil die gesprek wat ons in Junie 2007 begin het, voortsit.
Die eerste paar posts wat hier volg, is die skriftelike weergawes van sommige van die talks wat tydens die konferensie gelewer is. Ongelukkig kon ons nie almal plaas nie vanweë verskeie redes. Sommiges is verwerkte weergawes en nog ander is 'n artikel-weergawe van die dag se praatjie. Nie een is behoorlik ge-edit en ortografies korrek nie. Indien jy verwysings ens soek, sal jy maar die skrywer direk moet kontak. Epos my en ek sal kyk wat ek kan doen. Ek hoop julle kan dit gebruik!

Ek gaan ook hierdie Blog gebruik om ander relevante artikels en links aan julle oor te dra en ek nooi julle uit om asseblief dieselfde te doen. Ons kan binne 'n kort tydjie 'n enorme klomp inligting op die www loslaat.

Om mee te begin wil ek 'n opsomming van ons konferensie gee:

Die doel van die konferensie was om ons te konfronteer met die lewensopeisende imperatief om die boodskap van Jesus te bring aan alle mense, veral aan dié met wie ons onsself nie gewoonlik mee wil assosieer nie. Vir middelklas en welgestelde mense sluit dit gewoonlik mense in die middestede en plakkerskampe van ons land in. Dit eis ons liefdesdiens vir mense oor klas- en kleurgrens in; dit vra ons beste vir mense wat dit eintlik nie werd is nie – die prostitute en vlugtelinge; haweloses en mense wat aan HIV/VIGS ly. Die konferensie is gehou in die historiese Grootte Kerk in Bosmanstraat, die moederkerk van alle NG Gemeentes in die stad en is bygewoon deur ongeveer 40 verteenwoordigers van regoor die land.

Dag 1 se tema het ons uitgenooi om vir eers eerlik te wees oor ons kerklike pogings om die Goeie Nuus in weerlose gemeenskappe te bring. Soos Sheila Cussons vra: “Vryf ons nie dalkies ons handjies Joods soos vlieë nie?” Ons doen soms goeie dinge net om goed te lyk vir ander of omdat dar die een of ander voordeel vir ons in is. Dr Ben du Toit het ons gekonfronteer met die manier hoe ons dikwels heel “Joods” die vinger na ander mense se sonde wys sonder om enigsins die konteks van daardie persoon in aanmerking te neem. Biskop Gavin Taylor van die Methodiste Kerk het dit baie duidelik gestel: “As ons in die stad wil werk, sal die Goeie Nuus geleef moet word as ons wil hê dit moet geglo word.” Dit sal beteken dat ons self eers getemper moet wees deur die Goeie Nuus om as eerlike, gewone Christene in ‘n deurmekaar wêreld te kan funksioneer. Net soos Jesus die stad ingery het op ‘n klein, nederige donkie, moet ons die evangelie van Jesus eerder op nederige “donkies” aanbied om geloofwaardig te wees, as op ‘n indrukwekkende perd wat vir meeste mense bo hulle vuurmaakplek is. Prof Klippies Kritzinger het die nagmaal as voorbeeld gebruik waarin ons opgeroep word ons mekaar se menswaardigheid te erken en waardeer en nie soos in die hartseer geskiedenis van ons kerk een mens hoër geag het as ‘n ander nie. Die dag is afgesluit met ‘n wonderlike Skyfievertoning van ds Danie du Toit waarin Jesus se uitreiking na die “geringste van sy broers” pragtig uitgelig is.

Dag 2 se tema het ons verder uitgedaag om prakties te raak. Ds Pieter Bosch (MES) het ons vertel van hulle werk met hawelose mense in die middestad van Johannesburg en hoe dit hom as persoon by ‘n dieper verstaan van God se onbegrensde liefde vir alle mense gebring het. Me Dagmara du Plessis en ds Francois Smit van PEN het ons ‘n nuwe kykie gegee in die manier hoe ons heel dikwels na mense wat anders as ons is, kyk en hoekom ons so traag is om selfs met die beste teologie agter die blad uit te reik na ander mense. Die middag is gewy aan ‘n toer van PEN se bedieninge in die middestad van Pretoria. Die dag is afgelsuit met ‘n nagtoer waarin ons twee-twee van Bosmanstraatkerk na die Methodiste kerk in Visagiestraat, waar ons ook saam nagmaal gebruik het, gestap het. Net soos die twee Emmausgangers van Lukas 24 het ons, dalk vir sommiges vir die eerste keer, die stad probeer sien deur die oë van Jesus.

Die laaste dag se tema het ons uitgedaag om met hoop die toekoms in te gaan. Ds Johan Krige (MES) het ‘n karakter in die musiekblyspel Whistledown the Wind aangehaal om die kerk se soms oppervlakkige metodes uit te lig: “I need a man who knows what I am really worth; I don’t give a damn about life after death, but I gotta get some proof that there’s life after birth!” Die kerk se sukses moet eerstens gemeet word aan ons vermoë om mense hoop en gereedskap te gee vir die lewe vandag voordat ons oor die lewe ná hierdie lewe begin praat. Ds Martiens Swart het die groep vervolgens gelei om sekere brandpunte te bespreek. Rassisme, het die groep besluit, is nog alive and well in ons gemeenskap en ons sal dit slegs te bowe kom as ons bereid is blootgestel te word aan mekaar se wêrelde. Meer as ‘n kopskuif is nodig. Om werklik broers en susters in Christus te word is dit nodig om ‘n lyfskuif na mekaar te ondergaan. Elise Bosch het ons tydens middagete vergas met ‘n paar verhale uit die middestad van Pretoria waarna ons kans gekry het om ons gedagtes en gevoelens bymekaar te hark en vir mekaar totsiens te sê...tot volgende keer.

Daar word beplan om die konferensie weer oor twee jaar aan te bied en ons hoop om jou daar te sien!


Francois Smit

MY BRIL WAARDEUR EK DIE GOEIE NUUS EN WEERLOSE GEMEENSKAPPE SIEN: ‘N PSIGODINAMIESE PERSPEKTIEF I.

Me Dagmara du Plessis is Bestuurder van PEN se Guidance & Support Centre en is 'n Sielkundige van beroep.

1. Inleiding

Die Ruimtelike- en Sosiale Posisioneringskaarte (RSPS) word daagliks gevorm in ons interaksie met mense rondom ons. Louw en Gerdes ( 3,12 ) noem dat deur sosialisering die individu kennis verkry van reëls, houdings, oortuigings, gewoontes, waardes, rolvereistes, en norme wat in die sosiale milieu gangbaar is. Die individu leer om of die sosiale norme vir homself toe te eien, of om sy gedrag in dermate aan te pas dat dit binne die gemeenskap aanvaar word.

Sosialisering vereis dat die persoon ’n bereidwilligheid toon om die norme van sy sosiale groep aan te neem. In die moderne stedelike samelewing waar kinders aan ’n verskeidenheid konflikterende sosiale waardestelsels blootgestel word, kan sosialisering problematies wees. Nog groter is die probleem by groepe wat in ’n oorgangsituasie tussen kulture verkeer soos wat ons tans in ons eie samelewing terdeë ervaar.

Sosialisering is ’n dinamiese proses en beteken dat sosiale ontwikkeling sal plaasvind. Dit het in breë te make met die mens se verhouding met ander mense, die invloed op die samelewing en meer spesifiek op ander persone waarmee ons in aanraking kom. So begin sosiale ontwikkeling tydens die eerste kontak tussen moeder en kind, daarna die uitbreiding van die kind se interpersoonlike kontakte, die modellering van gedrag, die ontwikkeling van geslagsrolidentifikasie, morele ontwikkeling, die ontwikkeling van verhoudings tussen geslagte en uiteindelik ook die vereensaming tydens bejaardheid.(3,16) Die sosiale ontwikkeling in elke individu dra dan uiteindelik ook by tot die totstandkoming van die Ruimtelike- en Sosiale Posisionering Sisteem (RSPS).

2. Die totstandkoming van die Ruimtelike- en Sosiale Posisionering Sisteem (RSPS) vanuit ‘n psigodinamiese perspektief.
Die Ruimtelike- en Sosiale Posisionering Sisteem (RSPS) het, soos alle menslike funksies, sy oorsprong in die Sentrale Senuweesisteem (SS), wat dit vir die individu moontlik maak om in sy totaliteit tot sy leefwêreld toe te tree. Die SS skenk aan ons die vermoë om te kan waarneem, te kan aanpas en om in interaksie met die wêreld te tree. Deur die SS ontvang ons en respondeer ons op inligting vanuit die omgewing. Hierdie inligting word deur die neurone geprosesseer. Vir hierdie prosessering beskik die SS oor nagenoeg 180 biljoen neurone wat met die verwerking van inligting behulpsaam is. Inligting word vanaf die neurone deur die sinapses in samewerking met neurotransmitters oorgedra. Volgens Goldstein is daar meer sinapse in die brein teenwoordig as wat daar sterre in die melkweg voorkom.

Vanuit hierdie raamwerk maak Daniel Goleman (1, 4) die aanmerking dat die brein die sentra is waardeur tot sosiale verhoudinge toegetree word. “Our brain’s social circuits navigate us through every encounter, whether in the class room, the bedroom, or on the sales floor. These are the circuits at play when lovers meet eyes and kiss for the first time or when tears held back are sensed nonetheless”. “Our social interactions even play a role in reshaping our brain, through “neuroplasticity”, which means that repeated experiences sculpt the shape, size and number of neurons and their synaptic connections. By repeatedly driving our brain into a given register, our key relationships can gradually mold certain neural circuitry. In effect, being chronically hurt and angered, or being emotionally nourished by someone we spend time with daily over the course of years can refashion our brain. (1, 11). Die intensiteit van emosionele betrokkenheid tussen mense bepaal dan ook die kwaliteit van wedersydse beïnvloeding. Die mees intense en intieme interaksionele verhoudinge ontstaan tussen mense wat daagliks met mekaar in verhouding tree en waar ’n groot mate van wedersydse omgee heers. Ons sosiale interaksies is dikwels soos interpersoonlike termostate wat kontinu ons emosies reguleer en orchestreer. Hierdie emosies het verreikende gevolge nie net emosioneel nie maar ook fisiologies, aangesien dit ook bydra tot die aktivering van hormone wat ons biologiese sisteem vanaf sy hartklop tot immuunsisteem beïnvloed. (1, 12 ) Hierdie wedersydse beïnvloeding het egter soos ’n dubbelkantige swaard. Gesonde- liefdevolle- omgeeverhoudinge bevorder die gesondheidstoestand van die liggaam terwyl toksiese interpersoonlike verhoudinge die liggaam stadigaan vergiftig.

Kyk ons vandag na interpersoonlike verhoudinge word dit duidelik dat hulle in baie gevalle ’n gebrek toon aan omgee, liefde en vertroeteling. Hoe sou liefdevolle, omgeeverhoudinge in die daaglikse lewe daaruit sien? Landman ( 5, 62-64) verstrek die volgende verhoudingsessensies wat as moontlike kriteria voorgehou kan word vir ’n verhouding:

’n Verhouding is die -
• Begryping vir mekaar se andersheid
• Belewing van mekaar se andersheid
• Agting vir mekaar, ongeag ons andersheid
• Aanvaarding deur:
1. ’n Bereidheid te toon om tot ’n verhouding toe te tree
2. Binding met jou medemens te vorm
3. Medemenslikheid te erken
4. Medestander wees
5. Mede-ganger wees
6. ’n Voorneme om te versorg oor te dra
7. ’n Versorgingsruimte te skep
8. ’n Mens in jou wêreld verwelkom
9. Handelend in liefde op te tree deur ’n tuiste vir jou medemens in te rig, nabyheid te stig en ’n “ons” ruimte te stig.

’n RSPK met hierdie kriteria as riglyn sal ’n samelewing en gemeenskap weerspieël waarin mense gevoelens van behoort, aanvaarding, vergifnis, omgee, vertroue, samewerking en gesonde groei kan beleef en ervaar. (7, 22-30) Verhoudingsgewys sal mense binne ‘n gesonde gemeenskap leef.

3. Faktore wat die vorming van Ruimtelike- en Sosiale Posisioneringskaarte beïnvloed

TS Elliot (1,9) het in 1963 met die koms van die televisie die volgende uitspraak gemaak: “This new medium permits millions of people to listen to the same joke at the same time and yet remain lonesome” Tussen vyf- en sewe uur saans wil deesdae niemand gesteur word nie want dan is dit Sepie tyd. Ironies dat hierdie programme almal toegespits is op interpersoonlike verhoudinge wat weens gebrekkige kommunikasie, oneerlikheid, ontrouheid ens. almal ten gronde gaan en dit in baie gevalle as aanvaarde norm daargestel word.

In Duitsland, ’n land met sy roetine, reëls en goedgeratte tegnologiese sisteme, word ’n jong man omgery. Hy land op die sypaadjie waar hy bly lê. Voetgangers gaan by hom verby, staar na hom maar niemand verleen hulp nie. Uiteindelik stop ’n motoris. Hy bied aan om die nooddienste van die ongeluk te verwittig. `n Medikus maak hierna die volgende aanmerking: “Mense loop net weg wanneer hulle sien dat ander in nood verkeer. Niemand gee meer om nie”. Is daar in hierdie land ’n sosiale kartering van ’mense gee nie om nie’?

In 2003 was enkelouer gesinne die mees algemene huishoudings in Die Verenigde State. (1.11)
In New York bedryf ’n bakster `n bakkery in een van die besigste stasies ter wêreld. Sy beskryf haar kliënte as afwesig en afleibaar. In baie gevalle het sy nodig om herhaaldelik met die I-pod op die ore te kompeteer wanneer sy haar kliënt se aandag probeer kry sodat sy ’n bestelling kan neem. Dikwels is die musiek so hard dat mense in die omgewing sonder moeite kan saamluister.

Die koms van die rekenaar het in baie opsigte die werkslading van mense verlig maar ook sy eie tegnologiese sosiale wêreld geskep. Soveel makliker word daar nou met mense gesels deur middel van die e-pos fasiliteit. Hoeveel ouers het in die aande tyd om hulle e-posse na te gaan en daarop te reageer in plek daarvan om tyd met hulle kinders deur te bring.

Die Internet bring die wêreld met al sy goeie en minder goeie invloede in ons lewens. Vandag spandeer ons jong kinders meer tyd aan rekenaarspeletjies, web-speletjies, playstation speletjies as wat hulle aan skoolwerk aandag gee. Soveel jong kinders van vandag maak maklik die stelling dat skool vervelig is en die rekenaar darem nog ’n mate van ’n uitdaging bied.

Die loopfone is ’n kommunikasiemedium waardeur mense oral en ter enige tyd bereikbaar is. Intieme kuier geleenthede word dikwels onderbreek deur die ontydige gelui van die loopfoon. Selfs ons eredienste is nie hiervan gevrywaar nie. Al ooit gewonder hoe die Goeie Boodskap deur ’n kleuter verstaan word wanneer die gemeenskap van gelowiges teenstrydighede kommunikeer. `n Kleuter wat saans moet hoor dat Jesus lief is vir hom en hom sal bewaar terwyl sy omgewing getuig van ouerlike afwesigheid, kritiek en ongeduld.

Henry Blackaby maak die stelling dat Christen wees ’n verhouding is tussen God en mens. Hierdie verhouding is ’n ken verhouding waarin wedersydse kommunikasie plaasvind. Dit is ’n verhouding waar ons leer om te vertel, te vra en te luister. (8 10) Bogenoemde faktore beïnvloed interpersoonlike verhoudinge nadelig weens die gebrek aan saamwees en kommunikasie.

4. `n Sosiale Posisionering Sisteem vir oordenking
Die verhaal word vertel van ’n vrou wat haar suster aan die dood afgestaan het. Sy ontvang ’n telefoon oproep van ’n goeie vriend wat met haar simpatiseer. Geraak deur die gebaar van die oproeper maak hierdie jong vrou gebruik van die geleentheid om haar seer te deel. Gedurende die gesprek hoor sy oor die telefoon hoe die rekenaarsleutelbord gebruik word. Sy besef dat die luisteraar aan die ander kant besig is met ander werk, en nie werklik na haar luister nie. As sy uiteindelik die telefoon neersit voel sy teleurgestel en seergemaak deur hierdie optrede van ’n vriend. Nou wens sy dat haar vriend haar nooit gekontak het nie.

Martin Buber definieer hierdie as `n “Ek – Dit” verhouding.(1105) Die ek-dit verhouding word gekenmerk deur ’n afwesigheid van ’n wedersydse ontmoeting, ingesteldheid, betrokkenheid, ’n gebrek aan empatie en meelewing met die ander. Dit word `n ek-objek verhouding. Die persoon word `n objek en deur my onbetrokkenheid word die mens tot ‘objek’ gereduseer. Hierdie ek–dit verhouding is gewoonlik eensydig en stel slegs die eie belange voorop.

Buber meld in sy filosofie oor verhoudinge dat ’n spesiale band, deur nabyheid en wedersydse betrokkenheid ontstaan tussen mense wat in intieme, naby verhoudinge leef soos met ’n huweliksmaat, gesinslede of vriende. In Duits is die intieme verwysing na Du die term wat ’n intieme nabyheid tussen mense impliseer. In die Du- verhouding is daar volgens Buber ’n transendentale dimensie. Die mens se verhouding met GOD is ‘n ek-jy (Du) verhouding wat onbegrens is en vrylik instand gehou kan word – ’n ideaal vir ons imperfekte mensheid. Daagliks kan elkeen tot `n ek-jy verhouding toetree in sy uitreik na mense deur byvoorbeeld respek aan iemand te betoon, gaaf te wees en waardering uit te spreek. In hierdie koue wintermaande ontvang ons so graag komberse van mense en deel dit ook so graag uit. Al gewonder of hierdie sosiale interaksie ‘n ek-ek verhouding verteenwoordig?

Empatie open die deure tot ‘n ek-jy verhouding - `n verhouding wat alleen tot stand kan kom wanneer twee mense bereid is om in totaliteit tot die verhouding toe te tree. Die kwaliteit van die ek-jy verhouding lê in die vermoë om mekaar werklik op gevoelsvlak te kan ontmoet – Die Engelse sogenaamde “feeling felt” beskryf hierdie ontmoetingsvlak baie duideliker. In Japanees word die woord “amae” gebruik wat sensitiwiteit beteken waaruit ’n vanselfsprekende empatie voortvloei. “Amae” word nie verbaal gekommunikeer nie. Binne die amae, voel die mens, gevoel. Die moeder-baba verhouding, is ’n amae – verhouding wanneer die moeder intuitief die behoeftes van haar kind aanvoel en daarop reageer. Die sekuriteit wat deur hierdie verhouding verskaf word bied nie net emosionele sekuriteit nie. Die brein word hierdeur gestimuleer die om sekere neurotransmitters af te skei wat genot en plesier verskaf. Dekades nadat hierdie bevinding deur Bowlby gemaak is, het neurowetenskaplikes twee plesierinduserende neurotransmitters geïdentifiseer, naamlik Oxytocin en Endorphine. Oxytocin voorsien ’n sensasie van ontspanning terwyl endorphine die heroien in die brein is, en vir plesier verantwoordelik is. Vir die baba en kleuter, ouers en gesin, bied hierdie neurotransmitters sekuriteit. Dit open wee vir vriendskappe en latere romantiese intimiteit.

Die meeste kinders behoort in hulle grootword geleer te word om ’n onderskeid te tref tussen die verskillende emosies wat ervaar word. Navorsing het getoon dat kinders wat aan ernstige verwaarlosing onderwerp is, nie die vermoë het om emosies te kan onderskei nie. Hierdie kinders is makliker geneig om aggressie en kwaai gevoelens te eien en ’n hiper-sensitiwiteit daarvoor te ontwikkel. Navorsers het die amygdala, as die emosionele sentrum in die brein geidentifiseer wat op vrees, aggressie en angs reageer. Die kind wat aan mishandeling blootgestel is, reageer meer prominent en baie hewiger op gesigtsuitdrukkings wat woede weerspieël, as wat die geval met kinders is wat in ’n sekure omgewing grootgeword het.

Kom ons kyk in hierdie geval weereens na Buber se eienskappe van die ek-jy; ek-dit - verhouding en die gevolge daarvan: (1 106)


5. Die goeie nuus in weerlose gemeenskappe.
Matteus 28:19 lui soos volg: “ Gaan dan na al die nasies toe en maak die mense my dissipels: doop hulle in die naam van die Vader en die Seun en die Heilige Gees, en 20. leer hulle om alles te onderhou wat ek julle beveel het.” Jesus gee die opdrag om uit te gaan en mense van hom te leer. Hierdie is nie net ’n uitnodiging om na ’n kerk toe te kom nie maar om uit te gaan na die mense toe en met hulle in verhouding te tree. Deur hierdie verhouding sal ’n verhouding uiteindelik ook met Jesus moontlik kan wees. Gross (2, 3 ) stel dit soos volg: “ In a new millennium, Jesus might say it this way : “Go into the gutters of the city and love people so that they will love Me.” Jesus het self minder gegoede buurte besoek, mense daar gevind, by hulle tuisgegaan, na hulle dinge geluister en met liefde omvou. Hy kon hulle Vriend word in hulle omgewing, in hulle woonbuurte en hulle huise. Hy het Hoop gebring aan mense met gewone pyn en normale probleme.(2,4)

In hierdie stuk verwys ons na weerlose gemeenskappe. Sinoniem vir hierdie term gebruik Gross (2, 4) die term “gutter” wat hy soos volg omskrywe: “ The gutter is a place I am least likely or inclined to go because it is a place where people are not like me: they are not Christians.” Weerlose gemeenskappe is dikwels die laaste plek waar nuwe lede vir ’n kerk gewerf wil word. Dit is allermins die plek waar nuwe vriendskapsverhouding gestig wil word.
Dit is vandag geen geheim dat om samelewing gekenmerk word deur pyn, moord, verkragting, oorloë, misdaad, finansiële gebreke ensomeer . Gebroke mense is deel van elkeen van ons se daaglikse bestaan. Gross (2, 8) stel dit dat ongeag van elkeen se situasie daar ’n oplossing is wat deur God daargestel word. Die Goeie Boodskap van GOD is tot almal se beskikking, en vir baie slegs toeganklik wanneer dit deur uitreik, omgee, liefde, betrokkenheid, geborgenheid en koestering oorgedra word. Die invloed wat sodanige uitreik op die vorming van die Ruimtelike- en Sosiale Posisioneringkaart sal hê kan net meer gunstig wees en tot ‘n fisiese-, emosionele- en sosiale gesonde Christengemeenskap lei.

Bibliografie
1. Goleman Daniel. Social Intelligence. Hutcinson London. 2006
2. Gross Craig. The Gutter – Where life is meant to be lived. USA 2005
3. Louw DA, Gerdes LC, Meyer WF. Menslike Ontwikkeling. Haum 1984
4. Louw DA.Human Development. Kagiso Tersiary 1997
5. Landman WA. Fundamnetele Pedagogiek en Onderwyspraktyk. Butterworths Durban 1977.
6. Louw DA, Edwards DJA. Psychology An introduction for students in Southern Africa. Lexicon Publishers JHB. 1995
7. Vanier Jean. Community and Growth. Paulist Press, New York 1989
8. Blackaby Henry. Experiencing and doing the will of God.

OM LEË MAE EN VOL BYBELSE WOORDE BYMEKAAR TE BRING

Ds Pieter Bosch is die Hoofbestuurder van MES. Sy vrou, Elise, is 'n bekende storie-verteller oor Hillbrow en is tans die Skakelbeampte.

Om oor die weerlose mense te praat is om by die hartklop van Jesus van Nasaret te wees. Ons kan nie kerk en Christen wees sonder om die weerlose mense ‘n missionêre prioriteit te maak nie. Die weerloses bied ‘n geleentheid aan die Christelike gemeenskap om daadwerklik ‘n Koninkryksbydrae te lewer en op hierdie wyse deel van die herstel van God se skepping te wees.

Die akroniem “H O P E” (Engels) kan as metodiek dien vir betrokkenheid by die weerlose mense:
“H O P E”:
• H = Hospitality
• O = Observing our stories
• P = Perseverance/ Patience/ Perceptions
• E = Equality
• Skep “HOPE” by weerlose mense sowel as Christene

1. “Hospitality”

Weerlose mense se hulpelose situasie maak hulle aanvanklik depressief, teleurgesteld, ontnugter en hulle voel en ís ook uitgelewer. Die Christelike gemeenskap behoort ‘n ruimte te skep waar herstel kan plaasvind. Die Christelike gemeenskap moet dus nie terugdeins vir die feit dat hierdie gemeenskap vir ‘n tyd soos pasiënte hanteer word nie. In so ‘n veilige ruimte sal hulle weer hul menswaardigheid ontdek en verantwoordelikeid vir hul situasie kan neem.
Die Christendom behoort himself af te vra of hy nie te gemaklik in ‘n “feel good” sindroom verval het met die klem op die individu en sy geluk nie? Daarom is dit noodsaaklik dat die Christelike gemeenskap opnuut hul onvoorwaardelik na die weerlose gemeenskap sal uitbuig. God se aard is immers sodanig en met die skepping het Hy hieraan uiting gegee. Indien die Christendom nie hierdie gesindheid navolg nie – immers duidelik in Jesus se optrede beliggaam – moet ingedagte gehou word dat een van die vernaamste redes vir Israel se ballingskap juis met die verwaarlosing van die wese, weduwee, vreemdeling, asook uitbuiting van die armes verband gehou het.
Jesus het nie geskroom om Hom met die lyding van hierdie wêreld te vereenselwig nie – Hy was immers in die lyding en verwag ook dat ons dieselfde sal doen; dat die Christelike gemeenskap sal gaan waar die lyding is. Daarmee saam moet die vraag gevra word waar die kerk die meeste van sy energie spandeer: na binne of na buite?
Die motiveringsbronne waaruit geput kan word in die hulpverlening aan die weerloses is veral medelye en die daarstel van ‘n gemeenskap waar hulle hul menswaardigheid kan terugvind. Waar hierdie ondersteuningsgemeenskappe daargestel word, is die ervaring dat weerlose individue daadwerklik God se vergiffenis in Christus ervaar en dat hierdie bepaalde ruimte wat vir hulle geskep word iets van ‘n tuiste asook aanvaarding daarstel.
Die Christelike gemeenskap is soms geneig om in ‘n vroomheidsteologie te verval met die klem op die “redding van mense se siele” – en dus vergeet dat die mens ‘n gees en liggaam het wat beide belangrik is. Jesus se verwysing na die evangelie wat vir die armes bedoel is, word ook te maklik vergeestelik (Lukas 6:20).
Christene moet ook hul eie leefstyl ondersoek vir moontlike die vereenvoudiging
daarvan. Talle weerlose mense is in ‘n situasie van armoede gebore en vind dit uiters moeilik om daaruit te kom. In ‘n sekere sin kan soms met Adam Small saamgestem word dat die dice vir talle bevoorregtes reg geval en die teendeel dus ook waar is. Die meerderheid inwoners van plakkershutte het dit immers nie gekies nie.

2. “Observing our stories”

Ter bevordering van verhoudinge en die daarstel van vertroue speel die wedersydse uitruil van lewensverhale ‘n vername rol. Die talle dimensies daarvan (onder andere stryd en lyding) moet gedeel word ten einde daadwerklik medelye te kan toon. Die weerloses se lewens tans en hoe hulle voorheen geleef het – ook die lewens van diegene op straat, moet gedeel word. Daar word dus nie oor die weerloses gepraat nie, maar met hulle en op sodanige vlak dat medemenslikheid tot uiting kom. Die geneigdheid om vanuit ‘n posisie van sterkte met die weerlose te kommunikeer moet so ver as moontlik vermy word. Daar behoort dus meer na die weerloses geluister te word en nie te kenne gegee word dat die oplossing vanuit die bevoorregte sektor kom nie.

3. “Perseverance/ Patience/ Perceptions”

Talle weerloses is sό deur die lewe uitgerangeer dat hulle maar net in ‘n oorlewingsindroom verval het. Hulle het nie veel krag oor om die lewe met sy uitdagings in die oog te kyk nie. Talle val maklik op die gewoontes terug wat hulle “coping skill” is, naamlik alkohol, dwelms, ens. Die Westerse suksesmodel is nie sondermeer toepaslik nie en verwagtinge moet afgeskaal word. Talle het nie die gerief van vier mure, ‘n motor, verwarming, ens. wat hulle teen die lewe kan beskerm nie.
Hulle is ook die ongemaklike mense wat ons as bevoorregter sektor in die gemeenskap maklik vermy – dié vir wie ons op die tande kners en vinnig verbystap. Betrokkenheid by hulle gee aan die Christelike gemeenskap egter geloofwaardigheid.
Die grootste gedeelte van die weerlose gemeenskap in Suid-Afrika kom immers uit die vorige bedeling wat hulle onderdruk het. Daarom bestaan ‘n breuk in die vertroue jeens veral die NG asook susterskerke. Talle persone in die voorheen bevoordeelde gemeentes wil steeds die mag behou en is bloot op oorlewing ingestel – dit voorspel egter ‘n stadige dood aangesien dit nie die gesindheid van die Christendom verteenwoordig nie.
Alle armes is immers ook nie kriminele nie en talle weerloses op die strate is Christene. Talle beskou ook die kerk as hulle laaste bastion teen totale magverlies.

4. “Equality as human beings”

Ons teologiese vertrekpunt behoort die skepping te wees: alle mense is na die beeld van God geskep. Diskriminasie mag nie deel van die Christen se woordeskat wees nie.
Ook die feit dat veral die NG kerk nie meer sy vorige magsbasis het nie, maak nuwe dinamieke tot dienslewering moontlik. Die voorheen bevoorregte sektor van die Christendom in Suid-Afrike staan voor talle uitdagings en moet bloot tot aksie oorgaan – daarvoor is die tyd al lankal ryp!

PLEK EN ROL VAN GELOOFSGEBASEERDE ORGANISASIES

Ds Johan Krige is tans die Hoof Uitvoerende Beampte van MES (Metropolitaanse Evangeliese Sorg). Hierdie organisasie is tans die grootste Christelike Middestedelike Organisasie en is gestasioneer in Johannesburg.

1. Die belangrikheid van stories
Lewe is ‘n verweefdheid van stories wat mekaar beïnvloed. Daarom is elke storie belangrik. Ons bou egter mure om ons en besluit dat die enigste ware stories afspeel binne ons eie mure. Ons raak so gefokus op ons eie stories dat ons perspektief verloor en God se storie met Sy wêreld miskyk. As ons praat oor die rol van geloofsgebaseerde organisasies, moet die vraag uiteindelik gevra word: Het God nie dalk ‘n groter plan met organisasies soos ons, as wat onsself het nie?

2. Die storie wat my lewe verander het
‘n Storie wat my lewe en veral my bediening by MES ingrypend verander het, het ek raakgeloop toe ek in Londen na die musiekblyspel “Whistle down the Wind” gaan kyk het.
Die blyspel speel af in die vyftiger jare ná die Tweede Wêreldoorlog toe die VSA, soos die hele wêreld, besig was om weer die land op te bou ná die verwoesting van die oorlog. Daar was sekere plattelandse dele waar die mense baie swaar gekry het en waar armoede en ontbering aan die orde was. In dié tyd het die eerste snelweë hul verskyning gemaak. Dit het die groot stede met mekaar verbind, maar die arm plattelandse dele uitgesluit. Vir die jongmense in die dorpies het die snelweë ‘n simbool van hoop geword. As hulle net op ‘n snelweg kan kom en so een van die stede bereik, kan hul lewe verander.
Die kerke was baie betrokke by die armoede van die mense en het die boodskap uitgedra dat die mense hul armoede moet verdra, maar dat alles eendag in die hemel sal verander. Dan sal daar nie meer armoede wees nie. By een van die kerkdienste het ‘n jong meisie eendag opgespring en uitgeskreeu: “I need a man who knows what I’m really worth. I don’t give a damn about life after death, but I have to get some proof that there is some life after birth!”

3. Die Kerk se storie in die stad
Die Kerk in Johannesburg het sy eie storie wat ‘n impak op die storie van MES gehad het. Ek was deel van ‘n NG Kerk ring wat doelgerig een gemeente na die ander oor ‘n tydperk van 20 jaar gesluit het. Vandag bestaan daar reeds ongeveer 22 NG gemeentes nie meer nie. Die ring het nie baie opsies gehad nie. Gemeentes het stelselmatig gekrimp en kleiner geword. Die rede was natuurlik dat die Afrikaanssprekende blanke lidmate wegtrek uit dié dele van die stad. As gevolg van ons ideologiese raamwerk wat gegrond is op ons eertydse apartheidsdenke, het ons nooit raakgesien dat daar nog net soveel mense in dieselfde omgewing bly as voorheen nie. Dit verklaar hoekom daar gemeentes is wat gekrimp het totdat daar net 75 wit lidmate oor was. Ons apartheidsdenke was die direkte oorsaak dat die Kerk sukkel om te oorleef en baie moeilik ooit weer ‘n beduidende rolspeler op die kerklike terrein sal word.
Iets wat die kerk ook verleer het in die stad is om diensknegte te wees. Ons wou graag leiding neem met elke proses en in beheer wees. Dit was trouens die voorwaarde vir deelname aan enige proses. Die gevolg daarvan was dat ons al meer geïsoleer is.
Ons het ook nie betrokke geraak by die breë gemeenskappe nie. Trouens, die kerk het so eksklusief gemeentegerig gedink dat ons nie wou verstaan dat die laaste opdrag van die Here Jesus juis die gemeenskappe buite die kerk insluit nie.
Dominees het hulle roeping gesien as om herder van ‘n kudde te wees, d.w.s. ‘n dominee ter wille van die gemeente. Die herders het op die kraalmuur gesit en skape versorg. Soms is die hekke oopgemaak en die kudde beveel om uit te gaan. Min dominees het soos die herder van die Bybel (Johannes 10) vooruit gestap sodat die skape hom kan volg.
Daar was, en is, ‘n onvermoë om keuses te maak. Ek stel by geleentheid ‘n gemeente in kennis dat daar ‘n brand in ‘n plakkerskamp binne hul gemeentegrense ontstaan het. Mense het alles (van die min wat hulle gehad het) verloor en baie is beseer en getraumatiseer. MES het saam met Rampbestuur in die stad hulp gaan verleen en gevra of die gemeente sal kom help. Die kerkraad het laat weet hulle gaan glad nie betrokke raak nie, want netnou dink die plakkers hulle is goedgesind teenoor hulle.
Met die afbrand van die Drilsaal, die ou weermag hoofkwartier, waarin 1 000 plakkers geslaap het, het Rampbestuur ‘n versoek aan MES gerig om te help met die noodvestiging van 500 mense. Die kerkgebou van Irene is toe pas aan MES oorgedra. Ons het besluit om te help, en ek het gewonder wat die besluit sou wees as ‘n kerkraad die versoek sou ontvang.
Die kerk hou van nuwe idees. Vanuit ons rasionele akademiese raamwerk annekseer ons baie nuwe idees, teologiseer ons daaroor, kategoriseer en konseptualiseer ons, en uiteindelik liasseer ons dit. Ek was dikwels betrokke in die kerk om oor elke saak onder die son riglyne op te stel. Daarna is dit geliasseer.

4. MES se storie

4.1 Geskiedenis
Die MES storie wat in 1986 begin het, is ‘n merkwaardige verhaal van gewone lidmate van die NG Kerk met ‘n besondere visie en ‘n gewilligheid om vir die Here te werk. Wat die verhaal meer merkwaardig maak, is dat die organisasie in dieselfde omgewing waarin die kerk feitlik die aftog geblaas het, gegroei het. MES moes iets reg gedoen het wat die kerk dalk verkeerd gedoen het.

MES-Aksie het begin as ‘n aksie in die gemeente Johannesburg-Oos. Die naam sou wees “Middestad Sending en Evangelisasie Aksie”. By navraag aan die rolspelers destyds hoekom sending en evangelisasie in die naam ingesluit is, was die antwoord: Ons wou wit én swart mense bereik. Sending vir die swart mense en evangelisasie vir die wit mense. Dit onderstreep natuurlik die kerk se apartheidsdenke. Die naam het uiteindelik Metro Evangeliese Sorg geword. Ons wil op ‘n evangeliese wyse sorg vir mense, d.w.s. Woord en daad bediening.
Die fokus was gerig op die mense buite, en die aksie het van krag tot krag gegaan. MES-Aksie het in 1989 ‘n artikel 21 maatskappy geword en die organisasie het nie die tradisionele kerklike patroon gevolg nie. Spanning tussen die Kerk en MES was spoedig aan die orde. Die spiritualiteitsverskille binne-in die organisasie het natuurlik ook ‘n groot rol gespeel.

4.2 Holistiese benadering
Een van die sleutelontwikkelings by MES is dat ons al meer ‘n holistiese denkpatroon en daarmee saam ‘n holistiese werkswyse ontwikkel het. Mense moet nie net geestelik versorg word nie, maar hulle het ook fisiese, emosionele en intellektuele behoeftes. Die behoeftes moet vanuit die gemeenskap gedefinieer word. Hulle self bepaal die behoeftes, nie ons nie. Dit is dan ook die rede waarom MES amper ‘n eenstopdiens vir die gemeenskap in die middestad van Johannesburg geword het.

4.3 Deel van die gemeenskap
‘n Ander ontwikkeling in ons denkwyse het ook meegebring dat ons nie langer die begrip “opheffing” of “dienste lewer” gebruik het nie. Beide impliseer ‘n party in ‘n magsposisie wat uitdeel, en ‘n lydende party wat ontvang. Die problematiek met die denkwyse is dat die verhouding nooit verander nie. Ons het al meer begin praat van ontwikkeling van gemeenskappe waarin MES deel moes word van ‘n gemeenskap. Elke gemeenskap, hoe behoeftig en hoe ontwrig ook al, het seker bestaansbates en vaardighede. Min van ons het byvoorbeeld die oorlewingsvaardighede wat iemand het wat op straat leef. So kan ‘n gemeenskap gehelp word om self op te staan en te ontwikkel. ‘n Interessante voorbeeld hiervan is dat bykans 80% van MES se personeel van 160 mense, uit die gemeenskap kom.

Met ‘n visie om die hart van die stad te verander, het MES gegroei tot die grootste geloofsgebaseerde organisasie in die stad. Ons oortuiging is dat wanneer mense se harte, denke, vaardighede en omstandighede verander, hulle uiteindelik ‘n volhoubare en selfstandige lewe kan lei. In hierdie proses is die evangelie die onmisbare skakel.

5. Die Rol van MES in die stad

5.1 Visie en Missie
Die visie van MES is om die hart van die stad te verander. In sy missieverklaring sien MES homself as ‘n gemeenskapsgebaseerde Christelike organisasie wat aktiwiteite inisieer en fasiliteer om mense holisties te bemagtig tot selfstandigheid, volhoubaarheid en ‘n betekenisvolle lewe.

5.2 Kernwaardes
Die kernwaardes van MES is gegrond op Christelike beginsels met spesiale verwysing na:
• Liefde en omgee vir ons medemens
• Spreekbuis te wees vir geregtigheid
• Met integriteit en deursigtigheid op te tree
• Om uit te reik na alle mense ongeag ras, kultuur, godsdiens, geslag of seksuele oriëntering.

5.3 Omvang
MES het reeds 160 voltydse personeellede waarvan bykans 80% uit die gemeenskap self kom. Met ‘n begroting vir 2007/08 van bykans R16 miljoen en 13 geboue, het dit ‘n organisasie geword wat ‘n belangrike rol in die stad speel. Voeg daarby die feit dat MES drie jaar gelede ‘n selfstandige sustermaatskappy, Madulamoho gestig het, wat spesifiek op laekostebehuising gerig is, dan is dit duidelik dat die MES groep vorentoe ‘n beduidende rol in die stad kan speel. Madulamoho het reeds 7 geboue in plek en die huidige ontwikkeling se restourasie beloop ongeveer R36 miljoen. Dit word in samewerking met regeringsinstansies gedoen. Daarby is daar ‘n welsynsprogram van R4 miljoen, saam met die departement Maatskaplike Ontwikkeling, in plek. MES het ‘n vennootskap met Rampbestuur van Johannesburg om 72 uur noodbystand by alle rampe te verleen. Dit behels kos, klere, komberse en behuising vir ‘n tydperk van 72 uur. Daar was al vyf noodsituasies in ’n bestek van 4 dae gewees.
MES het ook in vennootskap met die CMR Johannesburg getree. Die maatskaplike werkers van MES ontvang supervisie van die CMR en MES help met gemeenskapsontwikkeling van die CMR.

5.4 Fokus
Die vyf strategiese fokuspunte van MES is:
• Basiese sorg en maatskaplike dienste
• Gesondheid
• Behuising
• Onderrig, opleiding en indiensplasing
• Bediening

Vanuit die strategieë is daar 7 ontwikkelingsprogramme wat uitloop in ongeveer 36 projekte

5.5 Bediening
MES se bediening vorm die basis van al die verskillende programme. Die fokus is op die verskillende programme waar MES met die gemeenskap werk. Daar is ook ‘n gerigtheid op die mense op straat. Met die aantal geboue van MES en Madulamoho waaroor ons beheer uitoefen, was dit onafwendbaar dat daar ‘n nuwe fokus ontwikkel het, naamlik om in elke gebou ‘n geloofsgemeenskap te vestig. Vir die nuwe evangeliseringsgeleentheid het ‘n aantal gemeentes na vore getree om hulp te verleen deur ‘n gebou aan te neem.

MES se uitgangspunt is baie duidelik dat ons nie ‘n kerk is nie, maar sterk ondersteuning aan kerke bied om hul roeping in die stad uit te leef. Die bediening het daarom ‘n Bybelskool wat sterk fokus op die geestelike toerusting van personeel, asook ‘n Teologiese Kollege wat in samewerking met die Mukhanyo Kollege van die Gereformeerde Kerk ‘n geakkrediteerde diploma aanbied. Die eerste 7 studente het hierdie jaar met hul studies begin. Die kollege fokus op pastore en voornemende leraars binne die Afrika konteks.
Met die Teologiese Kollege is die uitgangspunt dat ons die teologie terugneem na die strate en bekostigbaar maak vir die armstes van armes wat deur die Here geroep word.

5.6 Spanning en teenkanting
Die vraag word dikwels gevra of die Hillbrow omgewing nie baie gevaarlik is nie? Dit is natuurlik nie die gemaklikste omstandighede nie. Daar is trouens maar altyd ‘n stuk spanning en ongemak wat kenmerkend is van elke groot stad. Daar is elke jaar ‘n kwota personeellede wat die slagoffers van misdaad is. Twee gewapende rooftogte, ‘n groot aantal inbrake en drie motorkapings is deel van ons statistiek die afgelope paar jaar.
Daarby het MES sy eerste gebouekaping beleef, iets wat in die middestad van Johannesburg ‘n algemene verskynsel is. Die kaping van voertuie word as ‘n kriminele oortreding in die wetboek beskryf, ook die diefstal van ‘n selfoon. Die kaping van ‘n gebou word gesien as ‘n siviele aangeleentheid en die sogenaamde Wet op die Voorkoming van Onregmatige Uitsettings (algemeen bekend as PIE) verleen genoegsame beskerming aan gebouekapers om genoeg geld te maak uit die proses voordat die eienaar met groot koste die saak kan beredder. Die spanning en intimidasie hieraan verbonde spreek vanself.

6. Die rol en plek van geloofsorganisasies

6.1 Ontstaan van geloofsorganisasies
Geloofsorganisasies soos MES en PEN het ontwikkel vanuit die kerk uit die harte van gelowiges in gemeentes. Die volgende ongemaklike vrae sou aan die kerk gevra kon word:
• Sou daar ‘n behoefte wees aan geloofsorganisasies as die kerk sy plek vol gestaan het in die stede?
• Sou daar ‘n behoefte wees as kerke kon saamwerk?
• Sou daar ‘n behoefte gewees het as die kerk die uitstuuropdrag van die Bybel verstaan het soos baie van sy lidmate dit verstaan?
• Sou daar ‘n behoefte wees as kerke nie so besig was met hul eie lidmate dat hulle vergeet het van die mense buite nie?
• Was kerke so gemeentegerig dat hulle nie gemeenskapsgerig kon dink nie, so eksklusief dat hulle nie inklusief kon dink nie, so polities verstrengel dat hulle nie mense wat ander tale praat of anders lyk as potensiële lidmate en medegelowiges kon raaksien nie?

6.2 Kenmerke van ‘n geloofsorganisasie
• Die voordele van geloofsorganisasies is dat hulle ‘n professionele bestuurstyl kan ontwikkel waar kundigheid en kwaliteit ‘n groot rol kan speel. Dit verskil van die kollektiewe besluitnemingsprosesse wat gemeentes kniehalter en meebring dat belangrike rigtinggewende besluite dikwels sneuwel of vir lang periodes in arres gehou word.
• Geloofsorganisasies baseer hul werkswyse op gesonde Bybelse beginsels sonder om vas te val in dogma en kerkorde. Dit is aantreklik vir baie sakeleiers en selfs vir die regering. Die dienskneggestalte, naamlik om onvoorwaardelik diens te lewer sonder om leiding te wil neem, is ‘n sterk uitgangspunt. Die meer pragmatiese benadering van doen wat die hand vind om te doen, is ‘n belangrike rede vir die groei van geloofsorganisasies.
• Daar is bevind dat geloofsorganisasies sterk kernwaardes het en dat die vlakke van toewyding baie hoog is. Daarom oorleef hulle nie net in die stad nie, maar groei hulle. ‘n Goed deurdagte strategie met ‘n professionele bestuursplan is vir die vorming van vennootskappe baie belangrik.
• Regeringsinstansies en selfs die korporatiewe sektor sal nie sonder meer kerke finansieel ondersteun nie. Die feit dat daar ‘n stuk onafhanklikheid is van kerke, maak geloofsorganisasies ‘n gesogte vennoot.

6.3 Die toekoms van geloofsorganisasies
• ‘n Baie belangrike vraag wat gevra moet word, is of die verskillende geloofsorganisasies elkeen op hulle eie moet ontwikkel binne ‘n bepaalde stad, elkeen met sy unieke uitdagings, en of daar nie ‘n nodigheid is om dalk nouer saam te werk of selfs onder een sambreel die pad vorentoe te loop nie?
• Die vraag sou dus wees: Het God nie dalk ‘n groter plan met organisasies soos ons, as wat onsself het nie?
• Die verhouding tussen geloofsorganisasies en die kerk kan vir beide baie beteken. Die kerke het eenvoudig nie meer toegang tot baie gemeenskappe nie. Geloofsorganisasies kan derhalwe vir lidmate van gemeentes geleentheid bied om betrokke te raak in gemeenskappe en kerke kan hulle roeping in die gemeenskappe uitleef sonder om die besluitnemingsprosesse te beheer. Die geloofsorganisasies kan die kanaal word waardeur die kerk weer kan begin groei.
• Ek is oortuig daarvan dat ‘n sambreelstruktuur vir geloofsorganisasies baie kan beteken. Dit sou beteken dat ons steeds in elke plek op grond van die behoeftes van die gemeenskap kan ontwikkel, maar gedeelde visie, missie, kernwaardes en beleid kan ons saambind. Daarbenewens kan die gevestigde organisasies op só ‘n wyse ‘n bron van ondersteuning word vir nuwe organisasies.
• In gesprekke met die CMR strukture rondom Pretoria en Johannesburg is die konsep Sentrums van Hoop gebore. Die konsep, wat deur die kerk ondersteun word, is op baie plekke met entoesiasme ontvang. Die konsep behoort egter nie aan gemeentes oorgelaat te word om na willekeur te ontwikkel nie, en dit moet nie dit nie ‘n eksklusiewe kerklike karakter kry nie. Geloofsorganisasies soos PEN en MES dalk ‘n baie deurslaggewende rol vorentoe speel in die ontwikkeling. Dit kan vir die kerk lewensaar word na die gemeenskappe. Die Sinode Hoëveld van die NG Kerk het ‘n belangrike besluit geneem deur in vennootskap met MES nuwe geloofsgemeenskappe te ontwikkel en so hande te neem om die evangelie in die hart van die stad uit te dra.

7. Uitdagings vir die kerklidmate
Ek sou graag ‘n uitdaging rig aan lidmate aan die hand van ‘n paar gedagtes uit Lukas 10:
• Die verhaal van die barmhartige Samaritaan spel vir ons die vyandige verhouding tussen die Samaritane en die godsdienstige Jode uit – die geweldige afstand en vyandigheid van die formele Joodse Kerk teenoor sekere gemeenskappe.
• Die gelykenis wys op die rol wat ons eie vooropgestelde idees speel wanneer ons met ander gemeenskappe te doen kry. Dit wys op ons gewoonte om alles teologies te definieer en in te pas in ‘n raamwerk wat vir ons gemaklik is.
• Dit dui op ons onvermoë om oor die grense te stap en ons onvermoë om nood by ander raak te sien en onsself betrokke te voel.
• Die verhaal dui op ons onvermoë om raak te sien hoe Jesus nie net vir ons kom leer het oor die evangelie en versoening en herstel nie, maar dit vir ons kom voorleef het.

8. Slot
Ek maak graag ‘n paar slotopmerkings:
Die evangelie “gebeur” waar ek iemand in nood ontmoet, waar dade harder praat as woorde.
Versoening is nie net Bybelse woorde nie, dit is menslike dade wat Goddelike woorde demonstreer.
God se tyd is nou. Ons gehoorsaamheid aan God kan ‘n verskil in ons land maak en gaan verseker die toekoms van die kerk bepaal!